Giht - “kraljevska bolest” modernog doba

Giht predstavlja upalno-metaboličku bolest zglobova koja se javlja zbog povišenih vrednosti mokraćne kiseline. Bolest se nekada zvala „kraljevska bolest”, jer je giht u prošlosti, bio raširen među bogatim ljudima i kraljevskim porodicama, koji su preterivali u jelu i piću. Iako je uzrok ovog oboljenja nepoznat, smatra se najčešćim upalnim procesom zglobova kod muškaraca starijih od 40. godina dok se kod žena obično javlja nakon menopauze.

Kako nastaje giht?

Giht je bolest koja nastaje usled nakupljanja soli mokraćne kiseline u zglobovima. Ova kiselina formira igličaste kristale u zglobu koje prouzrokuju tegobe. Mokraćna kiselina nastaje tokom normalnih metaboličkih procesa u organizmu i izlučuje se preko bubrega. Međutim, kod nekih osoba usled poremećaja stvaranja, izlučivanja ili unošenja većih količina purina u organizam dolazi do povišenih vrednosti mokraćne kiseline u organizmu. Problem nastaje zbog hrane koja je bogata purinima, materijom koja se u organizmu razgrađuje do mokraćne kiseline, a nalazi se u namirnicama kao što su iznutrice (jetra), bubrezi, plava riba i suhomesnati proizvodi. Međutim svaka osoba koja ima povišene vrednosti mokraćne kiseline neće razviti giht, što znači da i dodatni uzroci utiču na nastanak ove bolesti. Pored nakupljanja u zglobovima, soli mokraćne kiseline mogu da se nakupljaju u bubrezima i prouzrokuju nastanak kamenca u mokraćnim putevima ili oštećenje bubrega.

Koji su uzroci nastanka gihta?

Giht nastaje iz više razloga.

Faktori rizika za nastanak ove bolesti su:

• nasledni (ukoliko neko iz porodice ima giht, veća je verovatnoća da se nasledi)
• neke hronične bolesti poput onih kod bubrežnih bolesnika, gojazni pacijenti, osobe sa psorijazom
• muški pol
• konzumiranje većih količina crvenog mesa
• konzumiranje alkohola
• konzumiranje gaziranih pića

Koji su simptomi gihta?

Simptomi gihta su vidljivi, osetni i jasni, ali treba voditi računa da se ne zamene sa simptomima infektivnog artritisa.

Glavni simptomi bolesti su naglo nastali bol (koji se često javi tokom noći) i otok zgloba koji je često praćen crvenilom i povišenom temperaturom zahvaćenog zgloba dok sam zglob ima ograničenu funkciju i teže se pokreće. Simptomi se često razvijaju u roku od par sati do 24 sata.

Najčešće je zahvaćen samo jedan zglob i to zglob palca na nozi, međutim mogu biti zahvaćeni i drugi zglobovi kao što su koleno ili skočni zglob. Simptome ponekad prati i povišena telesna temperatura, jeza ili drhtavica.

Napad bolova se često povuče za par dana do dve nedelje što ne znači da je bolest izlečena jer se, vrlo često, ponovo javi napad tokom prve godine.

Ukoliko se ne leči, bolest napreduje i prelazi u hroničnu (dugotrajnu bolest) pri čemu zahvata više zglobova, a ne samo jedan. Između napada, pacijent je bez bolova, ali je i dalje prisutna povišena vrednost mokraćne kiseline u organizmu. Pored promena na zglobovima u hroničnoj bolesti dolazi do formiranja čvorova, takozvanih, tofusa koji se mogu videti na koži u predelu zglobova i na ušnoj školjci, koji su bijele boje i često mogu da „puknu“ i da se iz njih cedi mala količina bele tečnosti.

Dijagnoza gihta

Dijagnoza gihta se postavlja na osnovu:

1. Anamneze (podaci o naglo nastalom bolu i otečenošću zgloba naročito palca noge),
2. Pregleda (bolan i otečen zglob, koji je crven i ograničena mu funkcija)
3. Laboratorijskih analiza

U laboratorijskim analizama potrebno je uraditi:

• kompletnu krvnu sliku u kojoj su često prisutni povišeni leukociti
• nalaz CRP koji je parametar zapaljenja i koji je povišen
• potrebno je uraditi analizu mokraćne kiseline koja je često povišena ali i ne mora uvek biti (u akutnom napadu gihta ponekad može biti i uredna vrednosti mokraćne kiseline)

Često je neophodno isključiti infektivni artritis koji može dati slične tegobe kao i giht.

Definitivna dijagnoza se postavlja na osnovu punkcije zgloba i pregleda tečnosti pod polarizacionim mikroskopom gde se vide karakteristični kristali mokraćne kiseline. Preporučuje se da se punkcija zgloba radi uz ultrazvučnu kontrolu. Na RTG-u zgloba mogu se videti koštani tofusi.

Lečenje i terapija gihta

Lečenjem gihta se bavi specijalista reumatolog. U lečenju napada se koriste analgetici (nesteroidni anti-inflamatorni lekovi) koji smanjuju bolove i upalu. Izbor analgetika je individulan te je najbolje da sami procenite koji Vam lek najviše pomaže iz te grupe dok se u slučaju težih kliničkih slika u lečenju koriste kortikosteroidi.

Nakon što se smiri napad gihta, neophodno je pridržavati se dijete koju predloži lekara u kojoj se izbegava korišćenje većih količina mesa, ribe i alkohola. Neophodno je smanjenje telesne težine, ali ne nagla jer i nagli gubitak može provocirati napad gihta. U terapiju se, takođe, uvode lekovi koji utiču na smanjene mokraćne kiseline.

Dakle lečenju gihta pristupa se iz tri ugla:

• specijalno prepisanom dijetom
• postepenim smanjenjem telesne težine
• lekovima za smanjenje mokraćne kiseline

Ukoliko osetite naglo nastali bol i otok zglobova palca na nozi, verovatno imate giht i potrebno je da se javite izabranom doktoru koji će Vas uputiti na dalju dijagnostiku i lečenje.